Doctor Splits Liver to 'Double Lives'
Doctor Splits Liver to 'Double Lives'
A one-year-old baby and a 53-year-old male patient were both suitable recipients for a liver from a brain-dead donor. Dr. Long considered splitting the liver, hoping to save two lives.
"The donor's liver function was excellent. We brought the male recipient into the operating room first to remove his old liver while preparing to receive the baby from Sóc Trăng," explained Dr. Trần Công Duy Long, 48, head of the Hepatobiliary Cancer and Liver Transplantation Unit at the University Medical Center, Ho Chi Minh City, over the phone with his team after retrieving the liver at Chợ Rẫy Hospital in August.
Around 50 medical personnel, including surgeons, anesthesiologists, operating room staff, and imaging specialists, worked overnight, running between operating rooms to prepare for three simultaneous major surgeries. When Dr. Long arrived at the University Medical Center with the liver around 10 p.m. on August 22, the male recipient was already in the operating room.
Over an hour later, after splitting the liver, the larger right lobe was transplanted to replace the cancerous and end-stage cirrhotic liver of the male patient. Meanwhile, the one-year-old girl from Sóc Trăng, suffering from biliary atresia, managed to arrive after a 200-kilometer journey. By 1 a.m., another surgical team began transplanting the smaller left lobe into the baby. By morning, the team finally breathed a sigh of relief, having successfully completed these unprecedented procedures.
This was Dr. Long's first time leading a team to split a liver and transplant it simultaneously into two patients. "During the intense work, we didn't feel tired. Only afterward did exhaustion hit, but we were overjoyed to have saved two lives. Some team members later reflected on the experience and wondered how we even managed to pull it off," he recalled on December 2, likening the atmosphere that night to a "grand battle" with teams "darting between operating rooms."
In 2023, during a training program in Japan on minimally invasive liver surgery, Dr. Long participated in a case of splitting a liver from a brain-dead donor. Deeply impressed, he hoped to implement the technique in Vietnam but had not yet had the opportunity. When Chợ Rẫy Hospital reported a brain-dead donor, and the University Medical Center identified two top-priority patients on the waiting list, he immediately proposed splitting the liver.
Dr. Long had already performed about 40 adult and 20 pediatric liver transplants from living donors. This experience gave him a solid understanding of splitting and transplanting livers for both adults and children. The liver consists of two lobes, left and right, with distinct blood vessel and bile duct systems that can be reconnected. Typically, adult recipients receive the larger right lobe, which accounts for 60–70% of the liver, while children generally receive the smaller left lobe, comprising 30–40%.
Due to the brain-dead donor's condition at Chợ Rẫy, direct liver splitting in the donor’s body was not feasible. Instead, the liver had to be retrieved and split on a surgical table. Compared to splitting a liver in situ, splitting it outside the body poses greater challenges and risks. In the body, normal blood flow allows the blood vessels to remain inflated, making anatomical structures clearer. Once split, the two liver portions are preserved in cold storage for transplantation.
Outside the body, the surgical team must be even more meticulous, ensuring the vascular and bile duct structures of both parts remain intact while minimizing the liver's cold ischemia time. Post-transplant, the revascularization process can risk bleeding, requiring precise hemostasis. While in situ splitting is optimal, ex situ splitting is more common.
"Simultaneously splitting and transplanting a liver for two patients required precise coordination and timing down to the minute, as the liver must be transplanted as quickly as possible after removal," Dr. Long emphasized.
Without splitting the liver, transplanting the whole organ to one recipient would have been much easier for the team. However, they could not "double lives." Dr. Long stressed that donated organs from brain-dead donors are priceless gifts, born of profound altruism. His team is always determined to maximize the impact and value of such donations. Both recipients have since recovered well, starting new lives with portions of the donor's liver. The male recipient, discharged first, even visited the baby who shares the liver with him.
Building on the first case's experience, the team successfully performed another split-liver transplant on November 26. This time, the splitting was done in situ in the body of an 18-year-old brain-dead donor at Thống Nhất Hospital, in collaboration with Dr. Ninh Việt Khải from Việt Đức Hospital.
The right lobe was taken to Hà Nội for an adult recipient, while Dr. Long transplanted the left lobe into a three-year-old girl at the University Medical Center in Ho Chi Minh City. The girl had been waiting nearly two years for a liver transplant, with both her parents being unsuitable donors. Two months earlier, she was in critical condition due to gastrointestinal bleeding, narrowly surviving after intensive care.
Splitting a liver in situ requires seamless collaboration with other organ retrieval teams. Typically, organs are retrieved in sequence: heart, liver, and kidneys. However, this time, the liver team was prioritized due to the complexity and time required for splitting. Dr. Long and Dr. Khải worked together to split the liver, prioritizing the larger portion for the adult recipient.
Midway through the procedure, the donor's blood pressure dropped, risking cardiac arrest, which would ruin all the retrieved organs. While the anesthesia team stabilized the blood pressure, the liver team prepped the major arteries and veins for immediate perfusion in case of failure. Though the split liver retrieval extended the process to four hours instead of the usual three, the two liver portions ultimately saved two lives.
According to Dr. Long, global studies indicate that split-liver and whole-liver transplants yield comparable outcomes. The liver can regenerate and grow within the recipient's body. Adults usually require a right lobe, while children under 20 kilograms need only the left lobe. In rare cases, such as very large adults or severely ill patients, a whole liver may be necessary.
A single liver can potentially save three lives: one adult and two children, provided surgeons have the expertise to split the left lobe further for young infants.
As the number of brain-dead donors in Vietnam gradually increases, public awareness of the value of organ donation and improvements in donor management and allocation policies have made significant strides. Yet, a major challenge remains the limited number of donors. In 2023, Vietnam's organ donation rate was just 0.15% per million people, far behind countries like Spain and Thailand.
"The list of patients waiting for liver transplants keeps growing. Splitting livers is an inevitable trend that requires relentless efforts to save more lives," Dr. Long said, expressing optimism for the future of organ transplantation in Vietnam.
---
---
Bác sĩ chia lá gan để 'nhân đôi sự sống'
Bé 1 tuổi và bệnh nhân nam 53 tuổi đều phù hợp để nhận lá gan từ người hiến chết não, bác sĩ Long nghĩ đến việc chia đôi lá gan, hy vọng có thể hồi sinh hai cuộc đời.
"Chức năng gan của người hiến rất tốt, đưa người đàn ông nhận tạng vào phòng mổ trước để lấy bỏ gan cũ ra ngoài, đồng thời chuẩn bị sẵn sàng để đón em bé từ Sóc Trăng đến", TS.BS Trần Công Duy Long, 48 tuổi, Trưởng Đơn vị Ung thư gan mật và Ghép gan, Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM, nói qua điện thoại cùng êkíp sau khi hoàn tất lấy gan tại Bệnh viện Chợ Rẫy, hồi tháng 8.
Khoảng 50 người gồm phẫu thuật viên, gây mê, dụng cụ phòng mổ, chẩn đoán hình ảnh... chạy giữa các phòng mổ trong đêm để chuẩn bị 3 ca đại phẫu cùng lúc. Khi bác sĩ Long mang gan từ Chợ Rẫy về tới Bệnh viện Đại học Y dược, lúc khoảng 10h đêm 22/8, người nhận tạng đã được đưa vào phòng mổ.
Hơn một giờ sau, hoàn tất việc chia đôi lá gan, anh đưa phần gan phải lớn hơn sang ghép thay thế lá gan đã hỏng do ung thư gan, xơ gan giai đoạn cuối của người đàn ông. Lúc này, bé gái một tuổi từ Sóc Trăng, bị xơ gan ứ mật, cũng kịp vượt khoảng 200 km đến viện. Khoảng 1h sáng, một kíp mổ khác bắt đầu ghép phần gan trái còn lại với diện tích nhỏ hơn cho bé. Đến sáng, các thành viên mới thở phào vì hoàn tất những việc khó "chưa bao giờ thực hiện".
Đây là lần đầu bác sĩ Long chỉ huy ê kíp mổ tách đôi gan và ghép đồng thời cho hai bệnh nhân. "Lúc làm việc căng thẳng không biết mệt, đến khi xong ai nấy mới thấy mệt rã rời, nhưng rất vui vì đã cứu được hai sinh mệnh, nhiều người nhìn lại còn bảo không hiểu vì sao có thể làm được", bác sĩ nói, ngày 2/12, khi nhớ lại không khí "như một trận đánh lớn", "chạy như con thoi giữa các phòng mổ" hôm ấy.
Năm 2023, trong chuyến huấn luyện về phẫu thuật lấy gan ít xâm lấn ở Nhật Bản, bác sĩ Long được tham gia một ca tách đôi gan từ người hiến chết não. Ấn tượng rất lớn, anh ấp ủ mong muốn có thể sớm triển khai tại Việt Nam nhưng chưa có cơ hội. Đến khi nhận thông tin Bệnh viện Chợ Rẫy có trường hợp hiến tạng chết não, Bệnh viện Đại học Y dược lại có đến hai trường hợp đứng đầu danh sách ưu tiên, anh nghĩ ngay đến việc chia đôi lá gan.
Khi đó, bác sĩ Long đã có kinh nghiệm thực hiện khoảng 40 ca ghép gan người lớn và gần 20 ca ghép gan trẻ em, đều từ người hiến sống. Điều này giúp anh khá hiểu nguyên lý tách và ghép gan ở cả người lớn lẫn trẻ em. Lá gan có hai thùy trái phải, cấu trúc mạch máu và ống mật chủ riêng biệt nhưng có thể kết nối. Trước nay, người lớn thường được lấy thùy gan phải để ghép, trẻ em chủ yếu lấy gan trái. Bởi, gan bên phải lớn hơn, chiếm khoảng 60-70% thể tích gan, còn gan trái chiếm 30-40%.
Do tình trạng của nam thanh niên hiến tạng tại Chợ Rẫy không cho phép kéo dài lâu, bác sĩ Long không thể chia tách gan trực tiếp trên cơ thể người hiến, chỉ có thể đến mổ lấy gan mang về phẫu tích trên mâm phẫu thuật. So với chia gan trực tiếp trên cơ thể người hiến, việc tách gan bên ngoài khó khăn, đối diện nhiều rủi ro hơn. Trong cơ thể, gan được tưới máu bình thường, các mạch máu phồng lên giúp thấy rõ cấu trúc giải phẫu hơn, hai phần gan sau tách được mang ra ngoài bảo quản lạnh rồi đem về chỉ việc ghép vào.
Đưa gan về tách ngoài cơ thể, đòi hỏi ê kíp phải khéo léo hơn, tách đảm bảo các cuống mạch sống được cả hai gan. Bác sĩ còn phải áp lực làm thật chính xác, phối hợp tính toán để giảm thời gian gan bị thiếu máu lạnh. Chưa kể, gan ghép xong khi tái tưới máu có thể xảy ra tình trạng chảy máu, đòi hỏi phải cầm máu thật tốt. Tách gan trong cơ thể tối ưu hơn, nhưng tách gan ngoài cơ thể vẫn diễn ra phổ biến hơn.
"Cùng lúc mổ tách gan và ghép cho hai bệnh nhân, chúng tôi phải khẩn trương tính toán sát sao từng giờ, từng phút bởi gan sau khi lấy ra khỏi cơ thể phải được ghép càng sớm càng tốt", bác sĩ Long nói.
Nếu không tách đôi, đem nguyên lá gan ghép cho một người, êkíp khỏe hơn rất nhiều, nhưng không thể "nhân đôi sự sống". Trong khi đó, tạng hiến của người chết não là món quà vô giá, xuất phát từ nghĩa cử rất cao đẹp, anh và đồng nghiệp "luôn trăn trở làm sao để phát huy ý nghĩa và giá trị cao nhất". Đến nay, hai người bệnh đều hồi phục tốt sau ghép, bắt đầu cuộc sống mới với một phần gan của người hiến trong cơ thể. Người đàn ông nhận gan được xuất viện trước, đã ghé thăm em bé cùng chia nửa lá gan với mình.
Từ kinh nghiệm trường hợp đầu tiên, đến khi thực hiện ca chia gan thứ hai, trực tiếp ngay trên cơ thể người hiến là chàng trai 18 tuổi chết não tại Bệnh viện Thống Nhất (TP HCM) hôm 26/11, êkíp bác sĩ Long phối hợp thuận lợi với nhóm TS.BS Ninh Việt Khải từ Bệnh viện Việt Đức.
Phần gan phải được bác sĩ Khải mang về Hà Nội ghép cho bệnh nhân người lớn. Phần gan còn lại được bác sĩ Long ghép cho bệnh nhi 3 tuổi tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM. Bé gái có chỉ định ghép gan gần hai năm qua, song bố mẹ đều không phù hợp để hiến, hai tháng trước cấp cứu và điều trị một tháng tại Bệnh viện Nhi đồng 1 vì xuất huyết tiêu hóa, tưởng chừng không qua khỏi.
Việc chia gan trong cơ thể người hiến chết não đòi hỏi phải phối hợp tốt với các êkíp lấy tạng khác. Thông thường, thứ tự lấy tạng lần lượt là tim, gan, thận. Lần này, kíp lấy gan được ưu tiên vào cuộc trước, vì chia gan sẽ phức tạp và tốn thời gian nhất. Bác sĩ Long và bác sĩ Khải phối hợp chia tách, bởi gan có chung một ống mật, phần gan người lớn được ưu tiên nhiều hơn.
Khoảng 30 phút, đang tách gan nửa chừng thì huyết áp người hiến tạng tụt, nguy cơ ngưng tim tử vong, sẽ làm hỏng toàn bộ các tạng hiến. Trong lúc kíp gây mê hồi sức nỗ lực nâng huyết áp, kíp lấy gan quyết định đặt ống nước rửa tạng vào sẵn động mạch lớn nhất, cũng như đặt sẵn ống đầu ra ở tĩnh mạch, để nếu rủi ro sẽ khởi động ngay hệ thống tưới rửa tạng.
Dù chưa hoàn thiện việc tách gan, hai bác sĩ chủ động ra ngoài để đội lấy tim vào cuộc. Sau khi tim được lấy ra ngoài, kíp gan quay vào tiếp tục lấy gan rồi đến nhóm lấy thận, giác mạc. Thay vì tổng thời gian lấy tạng khoảng 3 giờ, các bác sĩ tốn 4 giờ vì thêm thời gian chia gan, song hai phần tạng chia tách đã giúp hồi sinh hai cuộc đời.
Theo bác sĩ Long, nhiều nghiên cứu trên thế giới ghi nhận việc ghép gan tách đôi và ghép nguyên lá gan có hiệu quả tương tự nhau. Gan có khả năng phát triển, tăng sinh, lớn lên trong cơ thể. Đa số người lớn cần ghép một thùy gan phải, trẻ em dưới 20 kg cần một thùy gan trái là đủ. Chỉ một số ít trường hợp đòi hỏi phải ghép nguyên lá gan, như bệnh nhân quá to cao, cần mảnh gan kích thước lớn, hoặc tình trạng bệnh quá nghiêm trọng, cần mảnh ghép rất mạnh. Do đó, tùy từng ca cụ thể, bác sĩ sẽ cân nhắc ưu tiên cả lá gan hay chia tách nó.
Gan trái vẫn có thể tiếp tục chia đôi nếu ghép cho trẻ vài tháng tuổi, chỉ cần diện tích mảnh ghép rất nhỏ, với điều kiện bác sĩ phải có tay nghề rất cao. Điều này có nghĩa một lá gan của người hiến chết não có thể cứu 3 người, gồm một người lớn và hai trẻ em.
Hiện nay, số người hiến tạng chết não tại Việt Nam đang tăng dần mỗi năm, nhờ người dân ngày càng hiểu được ý nghĩa cao đẹp của hành động này, cũng như thêm nhiều bệnh viện được huấn luyện đánh giá chết não và hồi sức chết não, chính sách điều phối tạng ghép ngày càng tốt hơn. Tuy nhiên, các chuyên gia nhìn nhận cản trở lớn trên con đường phát triển ghép tạng Việt Nam là thiếu tạng ghép. Tỷ lệ hiến tạng trên một triệu dân Việt Nam năm 2023 là 0,15% (nghĩa là 10 triệu người mới có 1,5 người chết hiến tạng), chỉ bằng 1/300 của Tây Ban Nha và 1/40 của Thái Lan, thuộc nhóm nước thấp nhất trên thế giới.
"Số bệnh nhân chờ ghép gan trong danh sách ngày càng nối dài, việc chia tách gan là xu hướng phát triển tất yếu, đòi hỏi các bác sĩ phải nỗ lực không ngừng để cứu thêm nhiều người bệnh", bác sĩ Long nói, tin rằng lĩnh vực ghép tạng của Việt Nam sẽ phát triển nhanh trong thời gian tới.
Lê Phương
---
Nhận xét
Đăng nhận xét